ارزیابی عملکردکانال توزیع کننده واحد عمرانی شماره یک در شبکه آبیاری تجن و ارائه راهکارهای بهبود آن

تحویل آب به مقدار کافی و در زمان مناسب یکی از اهداف اصلی سیستم های توزیع آب در شبکه های آبیاری می باشد. دور شدن از این اهداف باعث عدم دستیابی به شرایط مورد نظر و همچنین کاهش عملکرد کانال در توزیع آب می شود. شبکه آبیاری تجن یکی از مهم ترین شبکه های شمال کشور می-باشد که از سال 1376 بخش عمده ای از دشت ساری را آبیاری می کند. ارزیابی عملکرد وضع موجود و کمی سازی آن باعث سهولت ارزیابی طرح ها شده و میزان کارایی این طرح ها مشخص می شود. در این پژوهش عملکرد کانال اصلی واحد عمرانی شماره یک شبکه آبیاری تجن در دو دوره آبیاری با استفاده از شاخص های راندمان، کفایت، عدالت و پایداری مورد ارزیابی قرار گرفت. این بازه از کانال اصلی دارای سه آبگیر می باشد. برای اندازه گیری شاخص ها ابتدا روابط دبی- اشل برای هر یک از کانال های فرعی و مقطع ورودی و خروجی کانال اصلی با استفاده از اندازه گیری های صحرایی بدست آمد. سپس با بکارگیری دستگاه خودکار اندازه گیری تراز سطح آب و استفاده از روابط دبی- اشل مقدار دقیق دبی تحویلی به هر آبگیر و همچنین دبی در کانال اصلی در دو دوره آبیاری در بازه های زمانی 1 دقیقه بدست آمد. نیاز آبی هر یک از آبگیرها با استفاده از برنامه کامپیوتری netwat محاسبه شد. با استفاده از نیاز آبی محاسبه شده توسط نرم افزار و نیاز آبی ارائه شده توسط میراب شاخص های ارزیابی عملکرد هر یک از آبگیرها محاسبه و شاخص های عملکرد کانال اصلی محاسبه شد. به صورت کلی نتایج نشان دهنده پایین بودن عملکرد این کانال می باشد. آبگیرهای شهاب لیلم و خاریک بیشتر از نیاز آبی محاسبه شده توسط نرم افزار آب تحویل می گیرند در حالی که آب تحویلی به آبگیر دولت آباد و مقطع خروجی کمتر از مقدار آب مورد نیاز محاسبه شده توسط نرم افزار است. توزیع سنتی آب در شبکه با وجود مکانیزه بودن، عدم اطلاع دقیق میراب از نیاز آبی هر آبگیر، عدم آگاهی کافی کشاورزان و ضعف در نگهداری و تعمیر سازه های کنترل و آبگیر مانع از انجام مدیریت مناسب بر توزیع آب شده است. در نتیجه شناخت کامل از زمان تحویل آب به مزارع آبیاری و خطوط انتقال آب و ارائه راه کارهایی برای مدیریت بهره برداری و برنامه تحویل آب به شبکه، می تواند عملکرد این شبکه آبیاری را افزایش دهد.